MSKT (Multispiral kompyuter tomografiya) va MRT (Magnit-Rezonans Tomografiya) tibbiy diagnostikada keng qo‘llaniladigan, lekin turli texnologiyalar va maqsadlar uchun ishlatiladigan usullardir. Ularning asosiy farqlari va qaysi holatlarda foydalanish yaxshiroq ekanligi haqida quyida batafsil ma’lumot beramiz.
MSKT (Multispiral kompyuter tomografiya)
Asosiy xususiyatlari:
• Ishlash prinsipi: MSKT rentgen nurlari yordamida ishlaydi. U organizmdan o‘tgan rentgen nurlarini qayd qilib, yuqori aniqlikdagi kesmali tasvirlarni hosil qiladi.
• Tasvir turi: Suyaklar, ichki organlar, qon tomirlar va boshqa qattiq to‘qimalarni yaxshi aks ettiradi.
• Tasvir olish tezligi: MSKT nisbatan tez va qisqa vaqt ichida ko‘plab kesimlarni olishi mumkin. Bu shoshilinch vaziyatlarda yoki travmalarni tekshirishda muhim.
MSKT foydalanish sohalari:
• Travma va shoshilinch tekshiruvlar: Suyak sinishi, qon ketishi yoki o‘tkir travmalarni baholashda MSKT juda foydali.
• O‘pka va qorin bo‘shlig‘i organlari: O‘pka, jigar, buyrak va boshqa qorin bo‘shlig‘i organlari patologiyalarini tekshirishda samarali.
• Onkologiya: O‘sma va metastazlarni aniqlash uchun qo‘llaniladi.
• Tomirlar tekshiruvi: Kontrast modda bilan MSKT qon tomirlarni, arteriyalar va venalarni baholashda ishlatiladi.
Afzalliklari:
• Tez natija olish: Tasvirlarni qisqa vaqt ichida olish imkonini beradi.
• Yuqori aniqlik: Qattiq to‘qimalar va suyaklarni aniq ko‘rsatadi.
• Suyaklar va tomirlar tasvirini yaxshi ko‘rsatadi.
Kamchiliklari:
• Radiatsiya: MSKT rentgen nurlari bilan ishlaydi, shuning uchun bemor oz miqdorda radiatsiya oladi.
• Yumshoq to‘qimalar: Ba’zi yumshoq to‘qimalar (masalan, miya) uchun tasvirlar yetarli darajada aniqlikka ega bo‘lmasligi mumkin.
MRT (Magnit-Rezonans Tomografiya)
Asosiy xususiyatlari:
• Ishlash prinsipi: MRT magnit maydonlari va radio to‘lqinlar yordamida ishlaydi. Bu usulda ionlashtiruvchi nurlar ishlatilmaydi.
• Tasvir turi: Yumshoq to‘qimalarni aniq ko‘rsatadi, masalan, bosh miya, muskul, orqa miya.
• Tasvir olish vaqti: MRT MSKT ga qaraganda uzoqroq vaqt talab etadi va bemor tinch holatda turishi kerak.
MRT foydalanish sohalari:
• Nerv tizimi va bosh miya: Bosh miya va orqa miya tekshiruvlari, masalan, miya shikastlanishi, o‘sma yoki skleroz holatlarini aniqlashda.
• Yumshoq to‘qimalar: Tizza xaltasi, muskul va bog‘lamlar tekshiruvi uchun juda yaxshi.
• Yurak va qon tomirlari: MRT qon tomirlarning holatini, ayniqsa yumshoq to‘qimalarga boy organlarda (yurak va o‘pka) tekshirishda qo‘llaniladi.
• O‘smalar: Yumshoq to‘qimalarda o‘smani aniqlash va ularni baholashda samarali.
Afzalliklari:
• Ionlashtiruvchi radiatsiya yo‘q: Radiatsiya qo‘llanilmagani sababli MRT xavfsizroq hisoblanadi.
• Yumshoq to‘qimalarni aniq ko‘rsatadi: Miya, orqa miya va mushak to‘qimalarining detallarini yuqori darajada ko‘rsatadi.
• Organlarning to‘liq va batafsil tasvirini olish imkonini beradi.
Kamchiliklari:
• Ko‘p vaqt talab etadi: Tasvir olish jarayoni MSKT ga nisbatan uzoqroq davom etadi.
• Klaustrofobiya (tor joylardan qo‘rqish): MRT kamerasida bemor tor joyda bo‘lganligi sababli ba’zi bemorlarda noqulaylik keltirib chiqarishi mumkin.
• Metall buyumlar: Bemor tanasida metall implantatlar yoki boshqa metall buyumlar mavjud bo‘lsa, MRT xavfli bo‘lishi mumkin.
Qachon qaysi biridan foydalanish kerak?
• Travma yoki shoshilinch holatlar: MSKT tez va samarali, suyak sinishi, qon ketishi yoki o‘tkir travmalar uchun yaxshi tanlov.
• Miya va asab tizimi kasalliklari: Yumshoq to‘qimalarni tekshirish zarur bo‘lsa (masalan, miya o‘smasi, orqa miya shikastlanishi), MRT ko‘proq ma’lumot beradi.
• O‘pka va qorin bo‘shlig‘i organlari: MSKT ko‘proq qorin bo‘shlig‘i organlari, o‘pka va suyaklarni baholashda samaraliroq.
• Yurak va qon tomirlari: Qon tomirlarning detallashtirilgan tasviri uchun MSKT kontrast modda bilan ishlatilishi mumkin, lekin ayrim holatlarda MRT yanada aniqroq tasvir beradi.
Xulosa
MSKT va MRT tanlash bemorning umumiy ahvoli, tekshiruv maqsadi va zarur to‘qimalarni ko‘rsatish ehtiyojiga bog‘liq.
